GRY I ZABAWY DYDAKTYCZNE KSZTAŁTUJĄCE UMIEJĘTNOŚĆ KLASYFIKOWANIA U DZIECI

Zainteresowanie grami występuje od dawna, a dzieje się to dlatego, że gra jest zabawą, a więc działaniem dla własnej przyjemności z udziałem wyobraźni i właściwych sobie reguł. Gry dydaktyczne stwarzają zachętę do wypróbowania własnych sił bądź nawet do zmierzenia się z innymi. Powodują wyposażenie dziecka w doświadczenie potrzebne do aktywnego i świadomego poznawania rzeczywistości: zdarzeń, sytuacji, procesów poprzez działanie na ich modelach.

Corinne Hutt wyróżniła dwie fazy w rozwoju myślenia, które ma miejsce w wieku przedszkolnym: myślenia konkretno – ruchowego i konkretno – obrazowego. Stwierdziła ona, że dzieci cztero i pięcio – letnie najpierw zajmują postawę badawczą wobec przedmiotu, chcąc poznać jego właściwości i utrwalić sobie jego obraz, a następnie wykorzystać go w działaniu praktycznym. W upośrednianiu stosunku dziecka do rzeczywistości ważną rolę spełniają zabawy i gry dydaktyczne, które są podporządkowane jakiemuś celowi dydaktycznemu. Obok celu dydaktycznego wyróżnia się w każdej grze dydaktycznej jakąś postać działania zabawowego oraz reguły. Zadanie dydaktyczne gry i zabawy sprowadza się w wieku przedszkolnym do tworzenia w świadomości dziecka umysłowego obrazu rzeczywistości w postaci wyobrażeń, elementarnych pojęć i wiadomości. Gry i zabawy na poziomie przedszkolnym mają dość swobodny i spontaniczny charakter. Wiedza przez nie zdobyta, wstępnie przyswojona musi być na ogół później uporządkowana, zwerbalizowana (słownie), czasem następuje to bezpośrednio po grze, a często gra bywa tylko jednym z elementów doświadczeń, które musi być wielokrotnie powtarzane, aby dziecko mogło dojść do krystalizacji wiedzy. Taki akt wyrażania swoich doświadczeń zauważonych, nabytych w czasie gry ma specjalną nazwę w nauczaniu matematyki: matematyzacja. W edukacji matematycznej ciągle stwarzamy dziecku warunki do właściwej matematyzacji, między innymi poprzez gry i zabawy dydaktyczne. Oferując grę robimy to często tak, że dziecko nie wie, że uczy się matematyki.

Dobierając gry można wprowadzić dzieci w tajniki matematyzowania rozmaitych sytuacji. Zawsze jest tam sporo kodowania i dekodowania. Dziecko może posługiwać się znanymi symbolami, może także upraszczać rysunki i tworzyć nowe symbole. W czasie rozgrywania gier dzieci gromadzą doświadczenia logiczne i matematyczne takie jak: szeregowanie elementów według przyjętego kryterium, grupowanie przedmiotów w określony sposób, porównywanie zbiorów dla ustalenia równoliczności itp. Wszystko to sprzyja intensywnemu rozwojowi inteligencji operacyjnej, tak ważnej dla odnoszenia sukcesów w nauce matematyki. Gry i zabawy dydaktyczne wdrażają dziecko do samodzielnego podejmowania zadań, jak również do zgodnego współdziałania w zespole, stając się tym samym pomostem ułatwiającym dziecku przejście do szkoły.

Metoda gier zyskuje coraz większą popularność. K. Kraszewski wskazuje, że „umożliwiają one poznawanie nowego materiału przez kojarzenie wcześniejszej wiedzy z obecną, pogłębiają materiał i lepiej go porządkują, prowadzą do wiedzy operacyjnej, która stanowi podstawę działania, wzbogacają zainteresowania dziecka i motywację uczenia się, oddziaływają wychowawczo na cały zespół, sprzyjają indywidualizacji kształcenia i powodują pozytywne procesy kształtujące i wychowawcze”. Dobra gra to taka, w której ukryte jest jakieś pojęcie. Odkrycie tych treści powstaje na płaszczyźnie konkretnych czynności i każdorazowo poprzedzane jest indywidualnymi próbami doświadczonych wrażeń i przeżyć. Gra przyczynia się wyraźnie do lepszego zainteresowania dzieci tematyką, co zwiększa motywację poznania. Uczy stawiać, poszukiwać i rozwiązywać autentyczne problemy uczestników gry. Mocno angażuje dziecko do aktywnego uczestnictwa w procesie uczenia się.

Fragment artykułu Grażyny Prysak